Ka pāngia pea te katoa e te wera nui whakaharahara, e ngā hīrangi hoki. Ahakoa tonu he iti ngā pikinga ake i ngā paemahana toharite ka tūkinohia tonutia te tangata.

He nui ake te mōrearea i te wera ki ngā pēpi, ki ngā kaumātua, ki ngā tāngata e pāngia ana ki ngā mate hauora mauroa taumaha. Ākona me aha i mua, i roto, i muri ake hoki i te wera nui whakaharahara, i ngā hīrangi hoki.

Whakahekea ngā pānga o te wera

I te huarere wera, ko te painga atu ko te noho tonu i rō whare. He maha ngā huarahi e taea ana te whakarite i tō kāinga mō te wera nui whakaharahara.

  • Whakaritea kia tika te tauārai o tō kāinga. Ka taea e koe te whakapiri i ngā ngaku huarere i ngā taha o ngā kūaha, o ngā matapihi kia puritia tonutia te hau takiwā mātao ki roto.
  • Mēnā kei a koe te whāhauhau, hihiratia ngā pū mō te tauārai tika.
  • Uhia ō matapihi. Whakairihia ngā marumaru, ngā tāpōrena rānei hei whakahaumaru i ō matapihi i te rā.
  • Mēnā he rūma tuanui tōu, ka taea te whakamau i tētahi kōwhiuwhiu rūma tuanui. Ka taea e te kōwhiuwhiu te ruke i te hau takiwā mahana atu i tō rūma tuanui kia mātao tonu ai tō kāinga.

Kia takatū mō te wera

Whakaritea tētahi mahere tahi ki tō whānau mō te noho haumaru i te wera nui whakaharahara. Me mōhio tēnā, me tēnā me aha rātou i te kāinga, i te kura, i te wāhi mahi, i te hapori rānei. Kāore he kōhauhau o ētahi wāhi, ā, ehara i te haumaru i te wera nui whakaharahara.

Ko te ara tino pai ki te whakahaumaru i a koe anō i te hihi katikati o te rā ko te Slip, Slop, Slap me te Wrap.

I Aotearoa, ka tukua e Te Ratonga Tirorangi ngā matohi wera mō te wera nui whakaharahara. Kia mōhio tonu koe ki ngā whakapae paemahana tino hou me ngā matohi i Te Ratonga Tirorangi.

Ko e laini matutaki ki Loto
Hands marking off a checklist

Whakaritea ā-ipurangitia he mahere tahi ki tō whānau kia puta atu i tētahi ohotata. Whakaarohia ngā mea ka hiahiatia ia rā, ā, whakaarohia ka ahatia ki te kore i a koe aua mea.

Ko e laini matutaki ki Fafo
MetService logo

Kia whai mōhio tonu ki ngā matapae huarere a Te Ratonga Tirorangi.

Ko e laini matutaki ki Fafo
SunSmart logo

He nui pea te hihi katikati (UV) o te whitinga o te rā i Aotearoa. Ka pūtakea mai pea i te hihi katikati te tūkino ki te kiri, ki ngā karu anō hoki.

Ka taea e koe te whakahaumaru i a koe, i ō tamariki hoki mā te tū kia SunSmart. Ākona i te pae tukutuku a SunSmart me pēhea te noho haumaru i te wā tonu e whāia ana te ao i ngā whitinga o te rā.

Me aha i te wā o te wera nui whakaharahara, o ngā hīrangi hoki

I te huarere wera, me noho tonu i rō whare, i te marumaru rānei. Herea te nui o te mahi ā-tinana, ā, kia kaha te inu wai.

Arā ētahi mahi e taea ana kia noho mātao tonu koe i te kāinga.

  • Huakina ō matapihi mēnā he kōkōhau. Kia kati tonu ō pīhi, ō ārai rānei.
  • Uwhiuwhitia ki te uwhiuwhi mātao.
  • Kia mau i ngā kākahu tāwēwē, ehara i te taumaha.
  • Ki te kore tō kāinga i te pārūrū, whakairia ngā tāora mākū hei whakamātao i te hau takiwā.

Mēnā tē taea te whakarite kia mātao tonu tō kāinga, haere ki tētahi wāhi tūmatanui i reira te kōhauhau, pērā i te whare pukapuka, i te rāihe whare hokohoko rānei.

Kia mataara ki ngā tohu o te pānga ki te wera:

  • Te kōpukupuku pūwera
  • Te parerori pūwera
  • Te tīkākā
  • Te ruhi pūwera
  • Te mate pāwerawera/mate hīrangi

Kimihia wawetia te āwhina tākuta mēnā ka kite koe i ngā tohumate o te mate pāwerawera/mate hīrangi. Kei a St John ngā kōrero mō te tautohu, mō te whakamaimoa hoki i ngā mate hāngai-wera.

Whakapā atu ki ō kiritata, ki ētahi atu hoki ka hiahia pea ki tō āwhina.
Me rapu mōhiohio tonu i te wā o te wera nui whakaharahara. Whakarongo atu ki te reo irirangi, whāia ā-ipurangitia rānei tō Rōpū Whakahaere o Te Rākau Whakamarumaru. Whāia ngā tohutohu a te rākau whakahaumaru, a ngā ratonga ohotata hoki.

  • E mōrearea ana ngā mōkai me ērā atu kararehe i te wera nui whakaharahara. He nui ake te mōrearea mā ngā kararehe pūhou, mā ngā kararehe nui ngā tau, mā ngā kararehe whai ihu poto hoki.

    Kāore te nuinga o ngā kararehe i te werawera. Ka whirinaki rātou ki te kuhakuha, ki te whakamākū i a rātou anō, ki te marumaru, ki te whenua mātao, ki te inu wai hoki kia noho mātao ai. Tē taea e ngā kararehe te whakamārama atu i ō rātou matea, nō reira kei a koe te kawenga ki te āta tiaki i a rātou i te wā o te wera nui whakaharahara.

    • Kia auau tō tiro atu ki ō kararehe.
    • Me whakarite kia noho ō kararehe i rō whare, i te marumaru rānei.
    • Whakaratoa te wai nui hei inu, hei whakamātaotanga anō hoki. Kia tauruatia pea te nui o te wai e hiahiatia ana mā ō kararehe i tērā o te wā noa.
    • Mēnā ka kite koe i ngā tohu o te tanuku wera, waea atu ki tō kaimātai kararehe. 
Ko e laini matutaki ki Fafo
Ministry for Primary Industries logo

Kei Te Manatū Ahu Matua (MPI) ngā kupu āwhina hei whakarite i tētahi mahere mō ō kararehe. Kei roto i tērā ko ngā rārangi mahi mō ngā tini momo kararehe, mō ngā tini momo ohotata hoki. Whāia ngā rārangi mahi hei whakawhanake i tō mahere.

Ko e laini matutaki ki Fafo
Civil Defence logo

Rapua tō Rōpū Whakahaere o Te Rākau Whakamarumaru (CDEM).

Ko e laini matutaki ki Fafo
St John logo

He tino taumaha pea te wera nui whakaharahara, ā, ka mōrearea pea te oranga o te tangata.

Kei a St John ngā kupu āwhina whakaora ohotata mō te tautohu, mō te whakamaimoa hoki i ngā mate hāngai-wera.

Ko e laini matutaki ki Fafo
Health New Zealand Te Whatu Ora logo

Ka pūtakea mai pea te māuiui, te mate hoki i te wera nui whakaharahara. Heoi mā te whakamahere pai, mā ngā mahi whaitake hoki e whakaiti ōna pānga ki te hauora.

Kimihia ngā mōhiohio mō ngā pānga o te wera nui ki te hauora, ā, me pēhea te whakamaimoa i ērā ki te pae tukutuku a Te Whatu Ora.

Ko e laini matutaki ki Fafo
WorkSafe New Zealand logo

He mōrearea pea te mahi i te wera nui whakaharahara.

Rapua ētahi atu mōhiohio mō te mahi haumaru i ngā paemahana nui whakaharahara i te pae tukutuku a WorkSafe.

Ngā momo matepā

He maha ngā matepā māori kei Aotearoa. Akohia me aha ā mua, ā roto, ā muri hoki i ia momo ohotata.