Ka ahu mai te huarere tuarangi i te āhua o te ahi i te mata o te Rā. E onge ana ngā āwhā rā. Kāore e tūkinohia ngā tāngata, ngā kararehe rānei. Heoi ka tūkinohia pea ō tātou kōtuitui hiko.
Ka pūtakea mai pea i te huarere tuarangi ngā wetonga hiko ka tū mai mō te tae atu ki te ono rā. Whai mōhio mai me aha koe i mua, i roto, i muri hoki i te huarere tuarangi.
Ka taea e te huarere tuarangi te tūkino i ō tātou kōtuitui hiko, ā, ka whakawetongia pea te katoa, tētahi wāhanga rānei o te pūnaha hiko kia whakahaumarutia ai. Ko Transpower te kaiwhakahaere i te pūnaha, ā, ko tāna he tiaki i te pūnaha hiko mō Aotearoa.
Ka porohurihia ō tātou ao e ngā wetonga hiko. Ka whakawetongia anake te pūnaha hiko hei whakahaumaru i ō tātou kōtuitui hiko i te tūkino wā-roa.
Ka pā hoki pea ngā wetonga hiko ki ngā ratonga o ia rā pērā i:
Ka taea e tātou katoa te whakaiti i ngā pānga o te huarere tuarangi. Whakaarohia ngā wāhanga o tō kāinga ka whirinaki atu ki te hiko.
Kāore te huarere tuarangi e tūkino i a koe, i ō kararehe rānei. Heoi, ka kore ai pea tō hiko mō ngā rā maha.
Whakaritea he mahere ohotata ā-kāinga. Whakaarohia ka ahatia mēnā kāore tō hiko.
Rapua ngā tīwhiri matua mō te whakahaere i te pānga o te korenga o te hiko.
Tuhia tētahi rārangi o ngā pūrere me unu te puru hiko i te wā o te wetonga hiko. Mā te unu i ngā puru hiko o ngā pūrere e āwhina te aukati i ngā auripo hiko ina kā anō te hiko.
Mēnā e whirinaki ana tō ora ki te hiko, whakaritea he mahere kia noho ora tonu. Kōrero atu ki tō kaihoko hiko mō te āhua ka taea e koe te noho haumaru tonu mēnā kāore te hiko.
Whakaritea ā-ipurangitia he mahere tahi ki tō whānau kia puta atu i tētahi ohotata. Whakaarohia ngā mea ka hiahiatia ia rā, ā, whakaarohia ka ahatia ki te kore i a koe aua mea.
Mēnā ka whirinaki koe, tētahi atu i te kāinga rānei, ki te hiko hei aukati i te tūkino taumaha ki te hauora, whakamōhiotia tō kamupene hiko. Me mātua āwhina rātou i a koe kia rēhitatia hei kiritaki e whirinaki ā-ora ana ki te hiko.
Ākona te āhua ka taea e koe te whakarite mō ngā wetonga hiko mēnā e whirinaki ana koe ki te hiko mō ngā take ora i te pae tukutuku a te Electricity Authority.
Noho mōhio tonu i te wā ohotata. Whakarongo ki ngā ratonga ohotata, ki ngā mana ā-rohe o Te Rākau Whakamarumaru.
He pai tonu ngā reo irirangi e whakahikohia ana e te pātere, e te hiko kōmaru rānei, tō reo irirangi ā-waka hoki, i roto i te huarere tuarangi. E kore pea e pai ngā waea ina tīmata te huarere tuarangi. Engari nāwai rā me pai anō. Whakaritea tētahi rārangi ā-tuhi o ngā tau waea hira.
Kei te ako tonu mātou mō te huarere tuarangi. Kāore mātou i te kawatau ka pāngia ngā pūnaha hiko kōmaru, ngā pukuhiko kāore i te honoa ki te pūnaha hiko ā-motu. Ka taea tonutia te whakamahi i ēnei hei whakahiko i tō waea, i ō pūrere, i tō waea pūkoro rānei. Ka taea hoki te whakamahi i tō motokā ki te whakahihiko i ngā mea waiwai pērā i ngā waea pūkoro.
Kaua e whakamahi i rō whare i ngā pūrere haurehu o waho pērā i ngā whakamahana rueke, i ngā umu kapuni, i ngā rorerore rānei.
Kaingia tuatahitia ngā kai mai i tō pouaka makariri, kātahi i tō pouaka tio. Kātahi ka kaingia ngā kai kei te kāpata, kei tō kete ohotata rānei.
Mō te roanga ake o te kōrero e pā ana ki ngā tikanga e haumaru pai ai tō kai, haere ki te pae tukutuku o Manatū Ahu Matua.
Mēnā e whakamahi ana koe i tētahi pukuhiko kawekawe, he mea hira kia whakamahia tikahia ai, kia noho haumaru tonu koe, tō whānau, āu kaimahi, ērā atu tāngata anō hoki.
He kuputohu ā WorkSafe mō te whakamahi i ngā pukuhiko kawekawe i muri i te ohotata.
Whāia ngā tohutohu a tō Rōpū Whakahaere pātata o Te Rākau Whakamarumaru, o ngā ratonga ohotata hoki.
Ka haere tonu pea ngā wetonga hiko hurihuri mō tētahi wā āhua roa. Whakawetongia ngā pūrere ina kāore e whakamahia ana. Arohia ngā waea hiko, ngā kōhao, ngā utauta hoki ānō nei “e kā ana”.
Hihiratia ngā kai i tō pouaka makariri, i tō pouaka tio rānei i mua i te kai. Mēnā he rerekē te kakara, te āhua rānei, porowhiua atu. Kaua e whakatio anō i te kai kua whakarewaina.
Rapua tō Rōpū Whakahaere o Te Rākau Whakamarumaru (CDEM).
He maha ngā matepā māori kei Aotearoa. Akohia me aha ā mua, ā roto, ā muri hoki i ia momo ohotata.