Ngā horo whenua
Ka pā pea ngā horo whenua karekau he whakatūpato. He nui ngā wā ka tīmatahia e te ua tātā, e te rū whenua, ā, i ētahi wā, e ngā mahi a te tangata. Akohia me aha ā mua, ā roto, ā muri hoki i te horo whenua.
Kei tēnei whārangi
Whakahekea ngā pānga o ngā horo whenua
Hihiratia mēnā rānei ka noho mōrearea tō rohe ki ngā horo whenua. Ko ētahi o ngā wāhi e mōrearea ana ki ngā horo whenua ko ngā wāhi whai i:
- Ngā horo whenua tawhito kei reira kē
- Ngā takaripa
- Ngā awakeri kei ngā takaripa
- Ngā manga, ngā tahataha awa, tērā rānei, i
- Ngā pari takutai.
Arotakehia auautia tō inihua. He mea nui kia whai kapi inihua koe mō tō kāinga, mō ō rawa o roto, kia hoki anō koe ki te ora mēnā ka pakaru ai ērā i te aituā.
E kore e taea te matapae i ngā aituā, engari ka taea te whakarite mō ērā. Ko tētahi o ngā wāhi tīmatanga tino pai ko tō kāinga. Rapua he aha ka taea e koe kia whakahaumaru ake i tō kāinga, ā, he aha te take me auau tō hihira i tō inihua.
Kia takatū ā mua i te horo whenua
Whakaritea tō kāinga. Whakaritea he aha ngā rawa ka hiahiatia pea e koe, ā, whakaritea ngātahitia tētahi mahere.
Ka taea e tō Rōpū Whakahaere ā-rohe o Te Rākau Whakamarumaru te kōrero atu ki a koe mēnā kua pā kē he horo whenua ki tō rohe.
Me mōhio koe ki ngā tohu whakatūpato kia taea ai e koe te mahi i runga i te horo. Arotake auautia tō whenua, inarā ā muri i ngā wā maroke roa, i ngā rū whenua, i te ua nui rānei. Tiro atu kia kite:
- i ngā horo whenua paku, i ngā horo toka, i te whenuku rānei ki te pūtake o ngā rōnaki
- i ngā kūaha, i ngā anga matapihi e kūkā ana
- i ngā āputa kāore e pai ana te tau o ngā anga
- i ngā utauta o waho pērā i ngā arapiki, i ngā teki, i ngā whakamahau e neke ana, e anga atu ana rānei i te toenga o te whare
- i ngā piere, i ngā pupuhi hou rānei kei te papa, kei te huarahi, kei te ara hīkoi, kei ngā pātū pupuri, kei ērā atu mata mārō hoki; ā,
- i ngā rākau tītaha, i ngā pātū pupuri, i ngā taiapa rānei.
Kia mataara ina taraiwa ana, inarā kei ngā wāhi he maioro ki ngā taha o ngā huarahi. Mātakitakihia te huarahi mō ngā ara hīkoi kua tanuku, mō te paru, mō ngā toka kua taka iho.
Whakaritea ā-ipurangitia he mahere tahi ki tō whānau kia puta atu i tētahi ohotata. Whakaarohia ngā mea ka hiahiatia ia rā, ā, whakaarohia ka ahatia ki te kore i a koe aua mea.
Hei te ohotata, ka mau pea koe ki te kāinga mō ngā rā e toru, neke atu rānei. Kua kī kē tō whare i ngā mea ohotata e hunaia ana hei mea o ia rā. Whakaritea he aha ngā rawa ka hiahiatia e koe, ā, whakaritea ngātahitia tētahi mahere kia puta.
Rapua tō Rōpū Whakahaere o Te Rākau Whakamarumaru (CDEM).
Me pēnei te mahi i te wā o te horo whenua, mēnā rānei kei te whakapono koe ka pā tētahi horo whenua ākuanei
Kia tere te neke atu i te ara o te horo whenua.
Whakatahi atu i tō kāinga mēnā e mōrearea ana tō kāinga, te whare kei reira koe — kawea atu tō pēke nanao, ō mōkai hoki ki tō taha mēnā ka taea e koe te whakamahi tere i tērā.
Whakatūpatohia ngā kiritata, ā, āwhinatia ētahi atu mēnā ka taea.
Whakapā atu ki ngā ratonga ohotata, ki tō kaunihera ā-rohe hoki.
Me pēnei te mahi ā muri i te horo whenua
Kia mataara ki ngā horo whenua ā muri ake.
Noho tawhiti atu i te wāhi horo whenua tae rā anō kia āta mātakitakitia, ā, kua kīia e ngā mana kua pai.
Pūrongohia ngā waea ratonga ki ngā mana tika.
Whakatōhia anō te papa kua whakakinotia hei te wā tino tata ka taea. Ka ara ake pea te ngāhorohoro kua takea mai i te ngaronga o te uhinga whenua ki ngā waipuke ohorere.
Āwhinatia ētahi atu mēnā ka taea, inarā ngā tāngata ka hiahia pea ki te āwhina atu.
Mēnā kua whakakinotia tō kāinga
- Kaua e mahi i tētahi mea ka mōrearea ai tō haumaru, ka whakaputa ai rānei i te whakakino anō ki tō kāinga.
- Whakapā atu ki tō kamupene inihua hei te wā tino tata ka taea.
- Ki te rīhi koe i tō kāinga, whakapā atu ki tō kaituku rīhi, ā, ki tō kamupene inihua rawa hoki.
- Kapohia he whakaahua o ngā whakakino. He mea āwhina tēnei hei whakatere i ngā aromatawai o tō kerēme.
Ngā momo matepā
He maha ngā matepā māori kei Aotearoa. Akohia me aha ā mua, ā roto, ā muri hoki i ia momo ohotata.
