Ngā mahi kia takatū

Mehemea kua hauā koe, kei a koe rānei ētahi here ka nui ake tō noho mōrearea i te wā o te ohotata, whāia ēnei mahi hei whakarite i a koe.

Kōrero mō ngā āhuatanga o te pā a tētahi ohotata ki a koe 

Hei te ohotata, ka pukumahi ngā ratonga o Te Rākau Whakamarumaru me ngā ratonga ohotata e āwhina ana i ngā tāngata e tino hiahia ana ki a rātou. Kei a koe anō te kawenga kia takatū. Ko te tikanga o tēnei pea ko te whai mea pērā i ngā rawa rongoā, i ngā pūnaha hiko tuarua mō te toru rā, neke atu rānei.

Ka pēhea te pā a tētahi ohotata ki a koe? Ka pēhea ki te kati ngā huarahi, ngā toa hoki? Ka pēhea ki te kore te hiko, te wai, te waea, te ipurangi rānei? Ka pēhea mēnā me wawe te wehe atu i te kāinga?

Kōrero atu ki a rātou i tō kāinga, ki tō kōtuitui tautoko:

• mō ngā momo rawa ka matea pea e koe
• mō te tautoko ka matea e koe, ā,
• mō te wāhi ka haere koe ki te kore e taea te noho tonu ki te kāinga.

Whakaarotia ka aha koe mēnā:

• kua neke haere ngā mea, kua pakaru rānei, mēnā rānei he kongakonga
• kua neke ngā tohu whenua waia, kua whakamōtī rānei
• kua whara, kua tino mataku rānei tō kararehe tautoko, ā, kāore e taea ana te mahi.

Whakaritea he mahere 

Whakaritea he mahere kia puta atu i te ohotata. Me whakatau koe he aha ka taea e koe māu anō, ā, he aha te āwhina ka matea pea e koe ā mua, ā roto, ā muri hoki i te ohotata.

Whakarārangitia ō matea whaiaro, ō rauemi hoki hei whakatutuki i ēnā hei te ohotata. Mā te ohotata e panoni pea tō āheinga ki te noho pai i tō taiao. He mea nui kia whakamahere koe mō tō taumata tino iti o te āheinga.

Me whakarite kia waia koe ki ngā mahere mō tō kura, mō tō wāhi mahi, mō ētahi atu wāhi e nui ana ngā wā kei reira koe. Mēnā kāore te mahere o nāianei a tō wāhi mahi, a tō kura rānei e whakarite mō ngā tāngata hauā, me whakarite kia mōhio ai te whakahaerenga ki ō matea.

Hangaia tētahi kōtuitui tautoko whaiaro 

Hangaia tētahi rōpū tāngata ka āwhina i a koe hei te ohotata, ā mua i tō hiahia ki a rātou. Hei te wā o te ohotata, ka mate pea koe ki te tono āwhina hei whakamahi i ngā mea ka whakamahia motuhaketia e koe i te nuinga o te wā.

He nui te wā ko ngā tāngata tuatahi hei āwhina i a koe hei te ohotata ko ō kiritata, ko ō hoa, ko ō kaitiaki, ko ō hoa mahi. Ko te hunga rā me auau te haere ki te wāhi kei reira koe.

Me whakawhanaunga koe i ō kiritata. Tiria ngā taipitopito whakapā kia taea te tūhono tētahi ki tētahi mēnā ka pā tētahi ohotata. Whakamōhiotia rātou mō tō mahere ohotata, ā, uia rātou mō ā rātou mahere.

Kaua e whakawhirinaki ki te tangata kotahi. Kāore pea taua tangata e āhei te whakapā atu ki a koe, te noho wātea rānei hei te wā ka hiahiatia.

Mā tō kōtuitui tautoko e āwhina i a koe kia takatū mō te ohotata. Hei tauira, ka taea e rātou te āwhina i a koe kia tiro atu ki tō kāinga, ki tō wāhi mahi rānei hei whakarite e haumaru ana, e tau ana.

Hangaia tētahi rōpū tautoko ki ia wāhi ka whakapau i a koe tētahi wāhanga nui o tō rā. Matapakitia ki tō rōpū tautoko tō mahere ohotata. Mā konei e āwhina ngā tāngata o tō kōtuitui te ako i te ara tino pai hei āwhina i a koe, te tuku i ētahi atu whakaaro ki a koe kia whakaarohia.

Whakaharatautia tō mahere ki tō kōtuitui tautoko. Whakaurua ka pēhea tāu Pāheke, Hīpoki me Pupuri e oti ai hei te rū whenua, ā, mā hea tāu whakatahi atu mēnā kei tētahi wāhi ngaru taitoko, waipuke rānei.

Whakaaetia ka pēhea tā koutou whakapā atu tētahi ki tētahi hei te wā o te ohotata. Ka pēhea tā koutou whakapā atu tētahi ki tētahi mēnā kua pakaru ngā waea ipurangi, waea hoki?

Tonoa tō kōtuitui ki te hihira wawe i a koe mēnā ka tohua koe kia whakatahi atu.

Whakaritea kei a koe ngā rawa ka matea pea 

Hei te wā o te ohotata, ka kati pea ngā huarahi, ngā toa hoki mō ngā tini rā. Whakaritea he rawaka ō rawa mō te toru rā i te itinga iho. Whakaurua ngā rongoā, ngā utauta motuhake ka matea pea.

• Mēnā me whakamātao koe i ō rawa rongoā ki te pouaka makariri, whakaritea he puna hiko kē, he pūnaha pouaka makariri kē rānei.
• Whakamaua tētahi tūtohu matohi rongoā, tētahi poroporo rānei, hei tautuhi i tō hauātanga, i tō mate hauora rānei.
• Whiriwhiria ngā rawa ka hiahiatia. Me whai rawa waiwai kei tētahi pēke nanao kei wehe wawe koe.
• Mēnā e hāereere ana koe, whakamōhiotia te kaiwhakahaere hōtera, mōtera rānei ki ō matea kei pā tētahi ohotata.
• Me whai mōhio me haere ki hea kia whai āwhina mēnā e whirinaki ana koe ki ngā utauta pūmau oranga, ki te whakamaimoatanga rānei kāore pea e tika ana te mahi hei te ohotata.
• Mēnā he here kai āu, he mate pāwera kai rānei, whakaritea kia rawaka ō kai mō te tae atu ki te toru rā. Me whakauru hoki koe i ngā paramanawa ki tō pēke nanao, ā, whakaritea kei tō wāhi hui ngā kai tika, e pai ana mō te wā roa.
• Mēnā e pāngia ana koe e te huangō, e tētahi mate hā rānei, whakaritea kei tō pēke nanao ngā ārai puehu (he P2, he N95 rānei te whakatauanga). Mā ngā ohotata pērā i ngā hūnga puia, i ngā rū whenua e uaua ake pea te hā.